Victoria watervallen (uit de lucht)

De Victoria watervallen vormen een attractie van wereldfaam, gezien de plaatsing op de wereld-erfgoedlijst van Unesco. Hoe groots het allemaal is besef je pas door een bezoek vanaf de grond en vanuit de lucht. Met een helicopter vliegen we een kwartiertje boven de Falls, een ervaring die we niet hadden willen missen!

Afmetingen en seizoen

Alles aan deze waterval is groot: bijna 2 km breed, ruim 100 m hoog, piekafvoer 500.000 m³ water per minuut. Maar aan het einde van het droge seizoen is de afvoer teruggelopen tot maar 5% van de piekafvoer. De gevolgen zijn duidelijk: in april is de waterafvoer zo groot dat overal mist hangt en je weinig kunt zien, maar eind oktober zijn er nog slechts wat miezerige losse stroompjes aan de Zimbabwaanse kant. Ons bezoek begin juli valt eigenlijk precies in de goede tijd …

Een beetje geologie

Bovenstrooms vloeit de Zambezi over een breed basalt-plateau met weinig verval (foto 1). In het basalt lopen scheuren, zowel oost-west als noord-zuid. De waterval stort neer in een uitgeholde oost-west scheur, maar vindt nog steeds hoge basaltrotsen tegenover zich. Wegstromen van het water gebeurt door een nauwe kloof ontstaan op de plaats van een noord-zuid scheur (foto 11). Dit laatste type scheur zorgt er ook voor dat de waterval op de huidige plaats zal verdwijnen en een paar honderd meter stroomop opnieuw zal ontstaan in een oost-west scheur. Aan de westkant van de waterval is zo’n noord-zuid scheur nu al 30 m uitgesleten (de Devil’s cataract). De zig-zag lopende Batoka kloven (foto 5 en 12) stroomaf van de waterval laten zien dat het proces van verplaatsing zich over miljoenen jaren al zeven maal heeft voorgedaan!

Ontdekking

De eerste blanke die de watervallen heeft gezien, was de Brit David Livingstone (in 1855). Hij vernoemde ze naar koningin Victoria. De plaatselijke bevolking kende de watervallen onder de naam Mosi-oa-Tunya (de rook die dondert). Pas na de bouw van de (spoor)brug in 1905 (foto 11) werd het gebied toegankelijk voor toeristen.